We hebben elkaar nodig
Mijn speech tijdens de klimaatmars in Arnhem als onderdeel van de Global Climate Strike 27 september 2019
Welkom allemaal, fantastisch dat jullie er zijn: we hebben elkaar heel hard nodig! Dank Museum Arnhem voor de uitnodiging om deze Arnhemse klimaatmars te mogen leiden. Mijn naam is Anne-Marie Pronk en ik houd mij sinds 2006 bijna dagelijks bezig met het klimaatprobleem, als werk en als vrijwilliger.
We weten al heel lang dat we tegen de harde grenzen van de planeet aan lopen:
- dat de biosfeer opwarmt als je deze volpompt met een astronomische hoeveelheid broeikasgas, weten we al sinds 1896.
- het oudste klimaatmodel is nu 52 jaar oud en berekende heel precies waar we nu staan. Behalve dan, dat het ijs op Groenland deze zomer zo hard zou smelten, dat was pas voorzien in 2070.
- de eerste klimaattop vond al dertig jaar geleden plaats. Sindsdien is de mondiale CO2-uitstoot met ruim 40 procen
t toegenomen. En deze blijft toenemen. - een groot bekend oliebedrijf voorspelde al in 1982 wat het huidige CO2 gehalte in de atmosfeer zou zijn en koppelde daar 0,9 graden opwarming aan. Die 0,9 graden behaalden we twee jaar gelden al. We zitten inmiddels wereldwijd op 1,1 graad opwarming en 1,5 graden opwarming in Europa.
We zijn dus heel voorspelbaar gebleken in hoeveel olie, gas en kolen we zouden verbranden en in de sloop van de bossen en ecosystemen, voor soja, veeteelt, hout en andere grondstoffen voor onze economieën, die volgens veel economen maar moeten blijven groeien.
Klimaatontwrichting is dé uitdaging van onze tijd. Het kost nu en straks vele levens. De Worldbank houdt rekening met honderduizenden doden per jaar tussen 2030 en 2050 en honderd miljoen mensen die in extreme armoede terecht zullen komen. De schade loopt nu al in de miljarden dollars. We hebben niet langer de luxe om de crisis die zich ontvouwt met halve maatregelen te bestrijden.
Om wereldwijd binnen anderhalve graad opwarming te blijven moeten we nú het roer drastisch omgooien en hebben we nog een jaar of acht, negen om onze economieën fossielvrij* te maken.
De kans dat de opwarming compleet uit de hand loopt is tien procent. En voor iedereen die denkt dat tien procent niet zoveel is: het is hetzelfde als 12.000 neerstortende vliegtuigen per dag. Niemand zou ooit meer een voet in een vliegtuig zetten met dat risico. Dát is hoe ernstig het is.
En niet alleen het klimaat is een groot en gevaarlijk probleem maar ook ecosystemen staan op omvallen. Volgens het IPBES, 'het IPCC voor biodiversiteit', worden tot één miljoen planten- en diersoorten met uitsterven bedreigd. Het verlies van soorten en ecosystemen is een net zo groot gevaar voor het leven op Aarde als klimaatontwrichting.
En daarom zijn we vandaag hier, samen. We hebben elkaar heel hard nodig.
Om net als
- de kinderen die al een jaar op elke vrijdag staken,
- de vier miljoen mensen die vorige week wereldwijd meededen aan de klimaatmarsen van Fridays for Future,
- de mensen van Extinction Rebellion,
- de honderdduizenden mensen die vandaag over de hele wereld weer de straat op gingen,
- de protesterende mensen in Den Haag nu,
- en Greta Thunberg begin deze week op de VN klimaattop te zeggen: tot hier en niet verder.
Tot hier en niet verder
Hoe kan het, dat we zo lang hebben gewacht om onze stem duidelijk en massaal te laten horen, dat we geen genoegen meer nemen met halve maatregelen?
Wisten alleen een paar mensen dit? Nee. Uit groot Europees onderzoek uit 2016 blijkt dat de meeste Europeanen heel goed weten dat de Aarde opwarmt. Maar we denken dat we álleen met onze zorgen rondlopen... Uit een wereldwijd onderzoek waar 81% zegt dat klimaatverandering hen heel erg bezig houdt, blijkt dat maar 63% denkt dat andere mensen überhaupt bezorgd zijn.
Steeds meer wetenschappelijke disciplines buigen zich over het ontregelde klimaat. En er ontstaan nieuwe disciplines, zoals klimaatpsychologie. Deze psychologen zien dat klimaatverandering bij veel mensen stress oproept. Het zet al onze zekerheden die we dachten te hebben op z’n kop. Onze identiteit komt onder druk te staan. Daarom ontkennen sommige mensen het klimaatprobleem, omdat ze het domweg niet kunnen rijmen met hun wereldbeeld, of gaan mensen rationaliseren of blijf je hangen in weten maar niet willen weten.
Maar het goede nieuws: wij mensen zijn gemaakt om problemen op te lossen, om samen te werken, we willen graag ergens bij horen en aan bijdragen. We zijn gemaakt om onze creativiteit in te zetten voor een groter belang.
Klimaatpsychologen roepen ook op om meer empathie te hebben voor de mensen die stress krijgen van klimaatbeleid zelf.
Onze emoties lijken de belangrijke sleutel voor verandering. En daarom is het zo revolutionair wat Greta Thunberg deed. Door open te zijn over haar klimaatdepressie en te vertellen wat de ecologische crisis met haar gezondheid deed. Hoe haar verdriet zo diep was dat ze niet meer kon spreken. Heel veel mensen herkennen dit verdriet.
Wij kunnen dit probleem oplossen. Als we echt voelen wat er op het spel staat en NU aan de slag gaan met HELE oplossingen in plaats van HALVE en we kiezen voor het samen bouwen aan een economie die niet langer waarde creëert uit de sloop van de planeet maar ons - de aandeelhouders van de Aarde -, de natuur en rechtvaardigheid in het hart van de economie plaatst.
[we lopen van het Walburgisplein een ronde door de binnenstad. Jan van de Venis mensenrechtenjurist en Ombudsman voor Toekomstige Generaties speecht op het plein voor Focus. Afsluiting van de klimaatmars met 7 'Klimaatzuster-tips':]
Niet alleen vandaag, maar élke dag is een goede dag voor klimaatactie:
>> Join the movement! Zoek gelijkgestemden op, online én in je woonplaats (zoals Fridays for Future, Parents for Future, Extinction Rebellion, Klimaatgesprekken of een burger-energiecoöperatie en bouw samen een nieuwe schone energievoorziening, zie voor een overzicht van alle initiatieven de website van Hieropgewekt)
>> Informeer jezelf. En wordt ambassadeur van de klimaatwetenschap. (Zie de websites van de Nasa, IPCC, IPBES, Carbon Brief, de filmpjes van prof. dr. Katherine Hayhoe, volg het blog Klimaatveranda en zie het boek Drawdown voor een goed overzicht van mogelijke oplossingen)
>> Be the change: je bent wat je doet. Je inspireert mensen met wat je doet, niet zozeer met wat je zegt. (Bespaar energie, help de natuur, kijk wat je op je werk en thuis kunt doen)
>> Verbreek de klimaatstilte. Praat over het klimaat. Over je gevoelens, wat het met je doet.
>> Ga de politiek in of praat met politici. De politiek die nodig is om uit deze crisis te komen en een economie te bouwen die wel binnen de grenzen van onze planeet past bestaat namelijk nog niet. En onthoud: het klimaatprobleem, het verlangen naar mooie bossen en natuur, schone lucht en een veilige toekomst is niet links of rechts.
>> Stem zo groen mogelijk.
>> En doe waar je goed in bent en combineer dat met klimaatverandering!
Kleine daden die herhaald worden door miljoenen mensen kunnen een kracht worden die geen enkele overheid kan tegenhouden. Het is een kracht die de wereld kan veranderen.
Dank dat jullie hier waren en dat we samen dit statement konden maken!
N.B. De tentoonstelling Stormy Weather over klimaatverandering en sociale rechtvaardigheid is nog tot 13 oktober te zien in de tijdelijke locatie van Museum Arnhem.
* Met het tempo waarmee we nu broeikasgassen uitstoten is het resterende CO2-budget om een redelijke kans (67%) te hebben op een temperatuurstijging die wereldwijd onder de 1,5 graden temperatuurstijging blijft, in minder dan acht en een half jaar volledig verdwenen. Klimaatverandering is een risicoprobleem. Het populaire idee om de uitstoot binnen tien jaar te halveren geeft slechts 50% kans (!!) om onder 1,5 graden opwarming te blijven. We lopen een groot risico op onomkeerbare kettingreacties die onze planeet onleefbaar kunnen maken. Meer weten over risico's? Lees de samenvatting van het rapport dat het IPCC maakte voor beleidsmakers of de handige samenvatting van WNF met mooie infographics.
